Egile Artxiboak:Raul Perez

Tourreko multzoen azterketa: euskaldunak (VI)

euskaldunakSailkapen nagusia lehiatzeko euskal txirrindularirik ez dago, baina etapa gehienetako ihesaldietan etxeko ziklistaren bat ikusiko dugu ziur aski. Batzuentzat lehenengo Tourra izango da. Goza eta era berean asko ikas dezatela opa diegu!

Juanma Garate
Rabobankeko igotzaileak galtzak bete lan izango ditu, bai Menchovek bai Gesinkek sailkapen nagusia izango dutelako begiz jota. Hala ere, irundarra etapa ehiztari aparta da; Vueltan eta Giroan etapak irabazi eta gero, oso handia egin zuen iaz, Mont Ventouxen nagusitu baitzen. Mendiko etapetan ihesaldietan sartuko da ziurrenik eta beraz, puntuak eman eman ditzake.

Amets Txurruka
Adorea barra barra du txirrindulari bizkaitarrak. 2007an oso-oso gertu izan zuen etapa garaipena Tourrean eta iaz, Bartzelonan bukatu zen etapan ere jo eta ke ibili zen. Tropelean ez da geldirik egongo, eta gauzak ondo, egun batean baino gehiagotan iritsiko da tropel nagusiaren aurretik. Aurrena iristea beste kontu bat da. Ametsen ametsa.

Egoi Martinez
Joan den urteko Tourrean mendiko maillota eskuratzeko borrokan ibili zen Franco Pellizotti italiarrarekin, eta Juanma Garateren adina eskarmentu du. Garate eta Txurruka bezala, Etaparen bat irabazteko borrokan egongo da, ziur.

Iban Mayoz
Donostiarra Giro bikaina egina iritsiko da Frantziara. 27 urteko txirrindularia eztitan dagoela ematen du. Tourrean baina, ez du esperientziarik, eta hori eta Italian pilatutako nekea izan ditzake oztopo nahi bezain gerlari aritzeko.

Aitor Perez Arrieta
Caisse d’Epargne, Extremadura, Contempolis… Talde askotan egona da zegamarra. Aurten Footon-Serveton dago, Matxinen esanetara, eta azken orduko aldaketa bati esker debuta egingo du Tourrean.

Arkaitz Duran
Aitor Perezen taldekideak ere aurreneko Tourra du. 24 urteko gasteiztarrak ikastea izango du egiteko nagusia.

Imanol Erviti
Caisse d’Epargneko 26 urteko iruindarra ere lehenengo aldiz izango da Tourrean. Giroa eta Espainiako Itzuli, aldiz, ezagutzen ditu.

Gorka Verdugo
Etxarri Aranatzeko ziklistak 31 urte ditu eta Samuel Sanchezen mesedetan lan garrantzitsua egin dezake, esperientzia bai baitu: azken lau Tourretan parte hartu du eta laurak bukatu ditu.

Iñaki Isasi
33 urteko arabarrak, Gorka Verdugok bezala, eskarmentua badu itzuli handietan. Euskalteleko ziklistak lau aldiz bukatu du Tourra eta hiru Espainiako Vuelta. 2006ko Tourreko etapa batean bosgarren sailkatu zen.

Juanjo Oroz
Nafarrak iaz lehen aldiz parte hartu zuen Tourrean. Hortaz, aurten joan den urtekoan ikasitakoa langungarri izatea espero du Euskalteko txirrindulariak.

Ruben Perez
Zaldibiko 28 urteko ziklistak zenbait Tour ditu zakuan, eta 2007an bestei nork baino kilometro gehiago eman zituen ihesean. Borrokarako grina eramango du Euskaltelekoak, ziur.

Ivan Velasco
Euskalteleko 30 urteko arrasatearrarentzat Tourrean egotea bada garaipen handia, estreinako aldiz ariko baita proban.

Alan Perez

28 urteko nafarrari buruz beste horrenbeste esan daiteke. Irteeran egotea ametsa betetzea izango da berarentzat, aurreneko aldiz lehiatuko baita. Honek ere mailot laranja eramango du soinean.

Zeinen alde egin? Nik Juanma Garate eta Amets Txurruka aukeratuko nituzte.

Tourreko multzoen azterketa: beste hautagaiak (II)

menchovOso litekeena da multzo honetako txirrindulariren batek podiuma zapaltzea Parisen, edo etaparen bat irabaztea behintzat. Beste hautagaien artean ere lehengaia dago.

Ivan Basso
2006an Giroa irabazi ostean, Tourra lehenengoz irabazteko faborito nagusia zen, baina Puerto Auziak aurretik eraman zuen. Ez Tourra, ez ezer. Eta aurten? Italiarrak, Giroa irabazita, denboraldia egina du jada, eta Italian bete-betean aritu ostean Tourrean irabazteko lehian izandako txirrindulariak oso gutxi dira. Hori bai, batere presiorik ez du izango, eta errepideak esango du Liquigaseko liderra Basso edo Kreuziger izango den. Italiako zaleen itxaropena.

Cadel Evans
Australiarrari buruz, beste horrenbeste esan daiteke. Zoncolan, Kronplatz eta Mortirolon gora indarrak xahutu zituen Lotto-Omegako BMCko txirrindulariak, eta nahiz eta ekaina oso lasai hartu duen, kosta egingo zaio Contador edo Schleck anaien erritmoari jarraitzea. Hala ere, lehiakorra da oso australiarra, eta nekez emango du amore.

Andreas Klöden eta Levi Leipheimer
Biak ala biak ondo ibili izan dira Tourrean. Urrutira joan gabe, Leipheimer podiumera igo zen 2007an, eta Klöden joan den urtean lan bikaina egin zuen Contador taldeburuaren mesedetan. RadioShack taldean daude biak baina, eta horrek esan nahi du Armstrongen aldeko morrontza lana egin beharko dutela. Hori bai, Texaskoak kale egingo balu, askatasun osoa izango lukete eta bai mendian bai erlojupekoetan ondo moldatzen dira. Eskarmentua ere alde dute.

Denis Menchov
Bete betean prestatu du Tourra Rabobankeko igotzaileak. Ez da Giroan egon eta denboraldi osoan apenas ez du bere burua erakutsi. Behin baino gehiagotan joan da Tourra lehiatzeko asmoz, baina arrazoi batengatik edo besteagatik ez du nahi bezain aurrean amaitu. Gero eta aukera gutxiago geratzen zaizkio. Txirrindulari aparta da, baina hura baino gehiago denik bada.

Samuel Sanchez
Espainiako Vueltan txukun aritu izan da asturiarra, baina Tourra Tourra da. Euskal Herriko Itzulia irabazteko asmotan zebilen eta kolpe latza izan zen lehen etapan denbora galtzea. Hala ere, burua altxatu eta etapa irabazi zuen Arraten. Hain justu, hori da Samuelen bertute nagusienetakoa: kemena. Etaparen bat irabazteko hautagai izan daiteke.

Carlos Sastre
Larunbatean abiatuko den tropelean Tourra irabazi duten hiru lasterkari baino ez dira egongo. Armstrong, Contador… eta Sastre. Hori kontuan hartzeko modukoa da, baina espainiarra batean bale bestean kale jardun zen Giroan, eta dirudienez bere boladda onena pasatu da.

Franck Schleck
Hasiera batean behintzat, anaia izango da Saxo Bankeko taldeburua, baina Franck Schleckek ere erakutsi du Tourrean ez dela kikiltzen. Joan den urtean, adibidez, podiuma ez zuen oso aparte eduki. Suitzako Itzulia, gainera, irabazi berri du. Erne berarekin.

Bradley Wiggins
Ingelesa puntu-puntuan iritsiko dela dirudi. Giroa ez zuen bete-betean lehiatu, baina bere burua frogatu zuen egun batean baino gehiagotan. Baita aldapan gora ere. Gizaseme handia da Wiggins, baina joan den urteko Tourrean maldari ez diola zertan beldurra izan agerian utzi zuen. Erlojuz kontra kilometro gutxiegi izango ditu, bere zoritxarrerako.

Aukeraketa egitea ez da xamurra, baina honatx nire apustua beste hautagaion artean: Menchov, Schleck eta Wiggins.

Aubisque (Pirinioak III)

aubisque

Col d’Aubisque da, zalantzarik gabe, Pirioetako mendate ezagunenetakoa. Tourmaletetik nahiko gertu dago eta haren maldetan izan da zer kontatua 1910etik hona. Pasadizo gutxi batzuk ekarriko ditugu gogora Tropela.net-eko zale guztientzat. Aubisqueren historia txikia, nolabait.
1951ean, Wim Van Est holandarra, lider zela, amildegitik behera erori zen jaitsieran. Zorionez, ez zitzaion ezer larririk gertatu, baina ezin izan zuen Tourra irabazi; Hugo Koblet suitzarrak etxeratu zuen.

1955an gogoangarria izan zen Louison Bobet frantziarra eta Luxenburgoko Charly Gaulen arteko borroka Aubisquen gora. Gaul igotzaile aparta zen, baina Bobetek eutsi egin zion eta mailot horiarekin bukatu zuen urte hartako Tourra.

1972an Bernard Thevenet frantziarra izan zen jauzi zena. Luis Ocaña izan zen erortzen lehena, eta haren atzetik joan ziren Thevenet, Van Impe eta Santy. Thevenetek konortea galdu zuen, eta bere onera itzultzean, euria ari zuenez, uste zuen negua zela eta ez zekien Tourrean zegoela. Are gutxiago, noski Aubisque igo berria zuela. Thevenet bere onera itzuli zen eta urte hartako Tourra ez zen batere txarra izan, Mont Ventoux eta Ballon d’Alsacieko gainetan gailendu baitzen.

Irlandarrentzat ere bada berezia mendate hau. Sean Kellyk Aubisquen mailot horia galdu zuen 1983an, eta orduantxe ohartu zen, nolabait, nekez irabaziko zuela Frantziako Itzulia. Txanponaren beste aldean, Stephen Rochek 1985an etapa irabazi zuen –Soulorren amaitu zen etapa hura-.

Eta bukatzeko, ezin aipatu gabe utzi duela hamar urte gertatutakoa. Javier Otxoak etapa gogoangarria irabazi zuen Hautacamen. Etapa beldurgarria izan zen; luzea eta horretaz gain, euria goian behean. Txirrindulari bizkaitarrak bakarrik egin zituen kilometro asko, Aubisque lasterketaren buruan igaro zuen eta azken mendatean gorriak ikusi bazituen ere, Armstrong orpoz orpoz zuelako, azken bururaino eraman zuen ihesaldia eta etapa irabazi zuen.

Lehen heroiak: Lapize, Garrigou, Lafourcade… (Pirinioak II)

1910eko uztailaren 21ean jokatu zuten mendiko lehen etapa handia Tourrean. Txirrindulariak Luchonetik atera ziren ordu txikitan: 03:30ak inguru. Lehen mendatea, Peyresourde. Gustave Garrigou eta Octavie Lapize pasatu ziren buruan. Hurrengo malda, Aspin. Lapize pasatu zen guztien aurretik, eta hiru minutura Garrigou. Gezurra dirudien arren, jendetza zegoen ordurako errepide bazterrean. Txirrindulari guztiek merezi zuten gero. Aldeak alde, elkarrekin ekin zioten Tourmalet handiari biek. Lapize izan zen gainera iristen lehena, baina hanka lurrean jarri behar zuen aldapatzarra gainditzeko. Bigarren postuan zihoanak, Garrigouk, pedalei eman eta eman igo zuen Tourmaleteko malda. 07:30ean igaro ziren lehen txirrindulariak mendatearen gainetik.
Eta hara non Francois Lafourcade biarnotarrak lasterketa irauli zuen. Aurretik zituenak atzean utzi, eta buruan igaro zituen Soulor, Tortes eta Aubisque mendateak. Haren atzetik zihoana, Lapize, larri zebilen, izan ere Albini italiarrak aurrea hartu zion Oloronen. Horrekin nahikoa ez, eta Lafourcade ere gainditu zuen Albinik.

Hala ere, etaparen luzeak eragina izan zuen txirrindulari guztiengan eta Octavie Lapizek gorputzaldiari buelta eman zion. Lehenik eta behin, Lafourcade aurkitu zuen bidean. Baita atzean utzi ere. Albini ere harrapatu zuen, eta azken metroetan garaitu zuen. Octavie Lapizek, beraz, irabazi zuen Tourreko mendiko lehen etapa handia. Handia eta luzea -326 kilometro-. 14 ordu eta 10 minutu behar izan zituen handik egun gutxira Tourra irabaziko zuen ziklistak Luchon eta Baiona arteko bide malkartsua egiteko. 17:30ak pasata iritsi ziren helmugara. Lapize, Lafourcade, Garrigou, Albini… Horiek guztiak heroiak izan ziren. Haien izenak letra larriz idatzi behar dira Tourreko historian ezinbestean. Eta ezin ahaztu Alphonse Steines, noski. Berak ez zien pedalei eragin egun hartan, baina Tourra hasi baino aste batzuk lehenago Tourmaleta igarotzen tematu izan ez balitz, etapa hura ez zen jokatuko.

Alphonse Steines, heroia pedalei eragin gabe (Pirinioak I)

col_du_tourmaletMendebete da Frantziako Tourra lehenbiziko aldiz Pirinioetara iritsi zela. 1910ko Tourrak mendiko bi etapa izan zituen: uztailaren 19an Perpingnan eta Luchon artekoa eta uztailaren 20an, Luchonetik Baionarakoa. Ordutik hona hamaika txirrindularik ospea eman diete Pirinioetako mendateei. Beste zenbaitetan, zapore ezin garrantzagoa utzi dute mendatetzarrek; adibidez, 1995ean, Casartelli Portet d’Aspet mendatean behera erori eta hil zenean.
Dena dela, txirrindulariak protagonista bilakatu aurretik, izan zen bereak eta bi egin zituenik, ziklistak gaur egun horren ezagunak diren mendateetan barrena ibil zitezen. Alphonse Steinesek omenalditxoa merezi du, benetan. Hari esker igo zuten txirrindulariek 1910eko Tourrean Tourmalet.
Henry Desgrange Tourreko buruaren laguntzaile Alphonse Steines Tourmalet ingurura abiatu zen urte hartako udaberrian. Mendatearen magaleko Sainte Marie de Campan herriko ostatuko jabeak baina, Steines eta haren gidaria, elurra zela eta, mendatea itxita zegoela ohartarazi zituen. Steinesek ez zuen amore eman nahi izan. Horixe ezetz! Tourmaleten gora abiatu ziren eta autoz egin zituzten lehen 15 kilometroak, baina handik gora jarraitzea ezinezkoa zen. Hori ikusirik, Steinesek gidariari autoarekin buelta emateko agindu zion eta berak aurrera jarraitu zuen, oinez. Artzain baten laguntzaz abiatu zen Steines, ttipi-ttapa eta ilunpetan iritsi zen gailurrera, 20:00ak aldera. Beherako bidea bakarrik egin behar izan zuen Steinesek, eta erori ere egin zen. Orduak aurrera zihoazen eta haren berri ez zutela , gendarmeak bere bila joan ziren. Baita goizaldean aurkitu ere. Steines erori egin zen, elurraren erruz ez zelako bidearen arrastoa ere ikusten. Gaur egun zortzimilakoetan noizbehinka izaten diren ezbeharrak dakartza gogoan kontakizunak. Azkenean baina, onik atera zen, eta behera iritsitakoan, Henry Desgranges, Tourreko buruari, mezua bidali zion: “Tourmaleteko errepidea ondo dago”. Steinesek ez zion nagusiari egia esan, baina gezurtxo hari esker handik aste gutxira igo ziren txirrindulariak Col du Tourmaletera.